سرگیجه و حالت تهوع؛ از دلایل تا پیشگیری - بانوی ایران

یک عفونت ویروسی یا باکتریایی معده می تواند موجب حالت تهوع و استفراغ گردد. همچنین، بعضی افراد مبتلا به یک عفونت معده سرگیجه را به دلیل کم آبی بدن تجربه می نمایند. بعضی افراد پس از تجربه همزمان سرگیجه و حالت تهوع نگران ابتلا به سرطان یا یک تومور مغزی می شوند، اما این دو مورد از علائم معمول برای این شرایط نیستند.

به طور معمول، سرگیجه و حالت تهوع نشان دهنده مسئله ای کمتر جدی تر مانند یک عفونت گوش داخلی است.

دلایل سرگیجه و حالت تهوع

عوامل یا شرایط مختلفی ممکن است موجب سرگیجه و حالت تهوع شوند.

سردرد

تمام سردرد ها تنها موجب احساس درد در سر نمی شوند. در بعضی انواع سردرد، سرگیجه و حالت تهوع ممکن است علائم مشهودتری باشند.

سردرد های میگرنی سردرد هایی عصبی هستند که می توانند موجب مسائل بینایی، سرگیجه، احساسات غیرمعمول و استفراغ، با یا بدون احساس درد در سر شوند.

بعضی افراد ممکن است متوجه سرگیجه و حالت تهوع در انواع دیگر سردرد شوند، به ویژه اگر درد بسیار شدید باشد.

افراد بسیاری که به سردرد میگرنی مبتلا هستند، درد مزمن را نیز تجربه می نمایند. بعضی میگرن ها در واکنش به محرک هایی خاص مانند استرس یا کافئین شکل می گیرند.

الکل و دارو ها

مصرف الکل یا مواد مخدر می تواند موجب سرگیجه یا حالت تهوع گردد. در شرایطی که بدن کوشش می نماید سمومی مانند الکل را دفع کند، فرد ممکن است با حالت تهوع و استفراغ روبرو گردد.

بعضی دارو های تجویزی نیز ممکن است موجب سرگیجه و استفراغ شوند، به ویژه زمانی که عملکرد مغز را تحت تاثیر قرار می دهند.

افرادی که متوجه این علائم پس از مصرف دارویی جدید می شوند باید پزشک خود را از این شرایط مطلع نمایند. از جمله شایع ترین دارو هایی که موجب سرگیجه و حالت تهوع می شوند می توان به موارد زیر اشاره نمود:

- دارو های ضد افسردگی

- دارو های ضد اضطراب

- دارو های ضد تشنج

- دارو های فشار خون

- دارو های ضد روان پریشی

- بعضی آنتی بیوتیک ها

بیماری حرکت

بیماری حرکت می تواند زمانی که فرد درک غیرمعمولی از حرکت دارد رخ دهد. این شرایط می تواند زمانی که فرد در حال حرکت نیست نیز رخ دهد، اما بیشتر زمانی که در یک وسیله نقلیه متحرک مانند خودرو، قایق یا هواپیما قرار گرفته است، رخ دهد.

بیماری حرکت می تواند موجب حالت تهوع، سردرد، و سرگیجه گردد. بعضی افراد ممکن است علائم دیگر مانند خمیازه، خواب آلودگی یا تعریق را تجربه نمایند.

زمانی که فرد از وسیله نقلیه در حال حرکت پیاده می گردد، به طور معمول بهتر می گردد.

فردی که در یک وسیله در حال حرکت قرار ندارد و بیماری حرکت را تجربه می نماید، به طور معمول با چیزی محرک این احساس مانند تماشای فردی در حال قدم زدن، یک بازی ویدئویی یا یک فیلم روبرو است. بیماری حرکت شرایطی خطرناک نیست.

بیماری های معده

یک عفونت ویروسی یا باکتریایی معده می تواند موجب حالت تهوع و استفراغ گردد. همچنین، بعضی افراد مبتلا به یک عفونت معده سرگیجه را به دلیل کم آبی بدن تجربه می نمایند.

نوروویروس یکی از شایع ترین دلایل بیماری های معده است. این عفونت بسیار واگیردار موجب استفراغ و حالت تهوع می گردد که می تواند برای یک روز یا بیشتر ادامه یابد. بعضی افراد علائم دیگر مانند تب، سردرد یا عضله درد را نیز تجربه می نمایند.

عفونت های باکتریایی، اغلب از غذا، نیز ممکن است موجب بیماری های معده شوند.

باکتری های سالمونلا و اشریشیا کلی دو دلیل شایع هستند.

در شرایطی که بیشتر این عفونت ها به خودی خود بهبود می یابند، اما می توانند موجب کم آبی خطرناک بدن در بچه ها، افراد مسن و افراد مبتلا به بیماری های زمینه ای شوند.

عفونت های دیگر

بسیاری از عفونت های دیگر، از موارد خفیف تا آن هایی که زندگی فرد را در معرض خطر قرار می دهند، ممکن است موجب سرگیجه و حالت تهوع شوند.

در بیشتر موارد، فرد تب نیز خواهد داشت. بعضی عفونت ها که ممکن است موجب حالت تهوع و سرگیجه شوند، عبارتند از:

- هرپس زوستر اتیکوس، نوعی نادر از هرپس (ویروس تبخال) که گوش را آلوده می نماید

- هر گونه عفونت گوش، به ویژه گوش داخلی

- عفونت های چشم که بینایی را تحت تاثیر قرار می دهند، از این رو ممکن است موجب احساس سرگیجه شوند

هر گونه عفونت درمان نشده می تواند به بخش های دیگر گسترش یافته و موجب شرایطی به نام گندخونی (سپسیس) گردد. گندخونی ممکن است موجب سرگیجه و حالت تهوع گردد و شرایطی است که زندگی فرد را در معرض خطر قرار می دهد و افراد مبتلا به آن نیازمند دریافت درمان پزشکی فوری هستند.

کم آبی بدن

گاهی اوقات کم آبی بدن می تواند موجب احساس سرگیجه در فرد گردد. پس از یک اپیزود استفراغ، کم آبی بدن شرایطی نسبتا شایع است، از این رو، افرادی که دچار کم آبی بدن هستند ممکن است از قبل حالت تهوع داشته باشند.

نوشیدن مایعات فراوان ممکن است سرگیجه را کاهش دهد. افرادی که نمی توانند چیزی را در معده خود نگه دارند باید به پزشک مراجعه نمایند.

اضطراب

اضطراب چیزی فراتر از یک احساس روانی است و می تواند موجب علائم جسمانی نیز گردد. بعضی افراد سرگیجه و حالت تهوع را در نتیجه اضطراب تجربه می نمایند. اگر سرگیجه و حالت تهوع موجب نگرانی و اضطراب بیشتر در فرد شوند، علائم فرد ممکن است تشدید شوند.

بارداری

بیماری صبحگاهی یکی از شایع ترین علائم در اوایل دوران بارداری است. این شرایط می تواند موجب حالت تهوع و گاهی اوقات سرگیجه و استفراغ گردد. بیماری صبحگاهی می تواند بسیار ناخوشایند باشد، اما خطرناک نیست، مگر این که فرد نتواند چیزی را در معده خود نگه داشه و با کم آبی بدن روبرو گردد.

افرادی که با سرگیجه روبرو هستند و نمی توانند استفراغ را متوقف نمایند باید بلافاصله به پزشک مراجعه نمایند.

ورتیگو

ورتیگو گروهی از علائم را شامل می گردد که موجب سرگیجه و گاهی اوقات حالت تهوع یا احساس چرخش می شوند. یکی از شایع ترین انواع ورتیگو به نام سرگیجه موضعی پاروکسیسم شناخته می گردد. این شرایط زمانی رخ می دهد که بلور های ریز در گوش داخلی حرکت نموده و ارزیابی حرکت برای مغز سخت می گردد.

پزشک می تواند این شرایط و همچنین انواع دیگر ورتیگو را درمان کند.

آسیب دیدگی ها و تومور های مغزی

آسیب دیدگی های مغزی از جدی ترین دلایل احتمالی سرگیجه و حالت تهوع، اما از موارد کمتر شایع هستند. سکته مغزی زمانی رخ می دهد که انسدادی در رگ خونی مغز وجود داشته باشد یا خونریزی از رگ خونی جریان خون به مغز را مختل کند.

این شرایط در افرادی که دارای عوامل خطر برای بیماری قلبی عروقی هستند، از جمله افرادی که بیش از 50 سال سن دارند، افرادی با فشار خون بالا، و افرادی که یک سبک زندگی کم تحرک را دنبال می نمایند، شایع تر است. با این وجود، هر فردی می تواند سکته مغزی را تجربه کند.

از علائم سکته مغزی می توان به بی حسی یا گزگز در یک سمت بدن، افتادگی صورت، سردرگمی، و ضعف عضلانی در یک سمت بدن اشاره نمود. حالت تهوع و سرگیجه به طور معمول تنها علائم سکته مغزی نیستند.

به ندرت، تومور مغزی ممکن است دلیل سرگیجه یا حالت تهوع باشد. تومور مغزی تقریبا همیشه موجب علائم دیگری مانند سردرد، مسائل حفظ تعادل، مسائل بینایی، و تغییرات شخصیتی می گردد.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم

حالت تهوع و استفراغ بدون علائم دیگر به طور معمول خود بخود از بین می فرایند.

در موارد زیر فرد باید به پزشک مراجعه کند:

- علائم برای چند روز ادامه داشته اند

- باردار و با کم آبی بدن روبرو است یا نمی تواند چیزی را در معده خود نگه دارد

- دارای علائم دیگر مانند تغییرات در شخصیت یا سختی در راه رفتن است

- پس از شروع دارویی جدید با سرگیجه یا حالت تهوع روبرو شده است

- با سردرد های میگرنی مکرر یا دیگر انواع سردرد روبرو است که عملکرد روزانه وی را مختل می نمایند

- اضطراب مزمن را تجربه می نماید

در موارد زیر فرد باید به اورژانس مراجعه کند:

- با سختی در حرکت، درد یا بی حسی در یک سمت بدن یا علائم دیگر سکته مغزی روبرو است

- هوشیاری خود را از دست داده یا سردرگم به نظر می رسد

پیشگیری

پیشگیری از سرگیجه و حالت تهوع همیشه ممکن نیست. در ادامه چند راهبرد که می توانند خطر را کاهش دهند، ارائه شده اند:

- شستشوی منظم دست ها، به ویژه پس از تماس نزدیک با دیگران یا پس از حضور در کنار فردی بیمار

- پرهیز از فرستادن بچه ها به مدرسه هنگامی که بیمار هستند

- پرهیز از حضور در محل کار یا اماکن عمومی هنگام بیماری

- نوشیدن آب زیاد برای هیدراته نگه داشتن بدن

- دریافت یاری پزشکی برای هر گونه علائم غیرمعمول