جنجالی که بر سر یکی از مشهورترین فیلم های تاریخ سینما به پا شد - بانوی ایران

به گزارش خبرآنلاین، در هیاهوی اعتراضات گسترده به نژادپرستی سیستماتیک در آمریکا، هر پدیده ای که یادآور آن باشد، تحمل نخواهد شد. از مجسمه برده داران و سیاستمداران نژادپرست بگیر تا آثار تحسین شده هنری.

حتی فیلم مشهور بر باد رفته هم در امان نیست. فیلمی که با در نظر دریافت تورم پرفروش ترین فیلم تاریخ است و چندین جایزه اسکار در کارنامه دارد. اقتباسی سینمایی از رمانی به همین نام نوشته مارگارت میچل که در رده بندی بهترین فیلم های تاریخ به انتخاب بنیاد فیلم آمریکا در رده ششم جا گرفته است.

وقتی که حدود یک ماه پیش سرویس وی اودی اچ بی او مکس راه افتاد، یکی از برگ های برنده اش کلاسیک هایی مثل بر باد رفته، همشهری کین و کازابلانکا بود. برگ برنده ای که با اعتراضات ضدنژادپرستی خیلی زود از فهرست برنامه های این شبکه مشهور حذف شد.

حذف بر باد رفته نتیجه یادداشت اعتراضی جان ریدلی نویسنده 12 سال بردگی در لس آنجلس تایمز بود. به باور ریدلی این فیلم دوران سیاه برده داری در آمریکا را باشکوه جلوه می دهد و نه تنها تباهی و وحشت دوران برده داری را نادیده می گیرد، بلکه برخی از دردناک ترین تفکرهای قالبی درباره مردمان رنگین پوست را جاوادنه می کند.

البته حذف بر باد رفته موقتی است و به گفته مسئولان اچ بی او نمایش آن نیاز به توضیحات و مستندسازی دارد.

داستان بر باد رفته چیست؟

داستان مارگارت میچل و البته فیلم سینمایی بر باد رفته به کارگردانی ویکتور فلمینگ در مزرعه های ایالات جنوبی در دوران جنگ داخلی آمریکا روی می دهد. خط اصلی داستان فیلم را ماجراهای عاشقانه دختری به نام اسکارلت اوهارا با بازی ویوین لی تشکیل می دهد، که مسئله ای با نژادپرستی ندارد.

مسئله جنجالی فیلم نمایش زندگی اسکارلت و روابطش با برده هایی است که در کنار او و خانواده اش زندگی می کنند. نقش یکی از این برده ها را هتی مک دنیل بازی می کرد که برای نقش آفرینی درخشانش نخستین سیاه پوست برنده جایزه اسکار شد.

منتقدان از چه ناراحت هستند؟

نمایش یک مقطع تاریخی که در آن سیاه پوستان رنج برده بودن را چشیده اند چه ایرادی دارد؟ مگر در فیلم ها یا آثار هنری دیگر این مسائل دیده نمی شود؟ اصلا سانسور نقاط تاریک تاریخ کار درستی است؟

همانطور که جان ریدلی در یادداشتش تاکید می کند، مشکل فیلم بر باد رفته نمایش تاریخ نیست. مشکل عادی سازی و حتی خوب جلوه دادن شر و پاک کردن وحشت برده داری است. در این فیلم جنوب پیش از جنگ داخلی آرمان شهر است و نیروهای شمال که برای لغو برده داری می جنگند، نقطه مقابل آن هستند که سعی می کنند زندگی آرام و خوش جنوب را به هم بزنند.

آن طور که نیویورک تایمز روایت می کند، در داستان فیلم برده ها انسان های مطیع و راضی از شرایطی هستند و بیش از آن که به فکر دیگر برده ها باشند، نگران اربابانشان هستند، حتی تمایلی ندارند که پس از جنگ محل بردگی را ترک کنند. حتی بردگانی که آزاد شده اند، افرادی خطرناک و البته ساده لوح نمایش داده می شوند.

سال 1939 واکنش ها چه بود؟

بر باد رفته از کلاسیک های بسیار قدیمی سینما است که عمرش به 81 سال می رسد. یکی از نکات جالب مقایسه رفتار سینماگران و علاقه مندان سینما با فیلم در دوران خودش است که البته کمابیش نشانه هایی از شدت نژادپرستی در آن دوران به دست می دهد.

همانطور که تعیین است، هنگام اکران بیشتر منتقدان لب به تحسین گشودند. استقبال مردم از فیلم هم بی نظیر بود. هنوز پس از گذشت 80 سال هیچ فیلم به رکورد فروش بر باد رفته نزدیک هم نشده است. با حساب کردن تورم به رقم امروز فروش فیلم چیزی بیش از 3 میلیارد و 700 میلیون دلار می شود.

در مراسم اسکار هم برایش سنگ تمام گذاشتند و 10 جایزه گرفت از جمله جوایز بهترین فیلم، بهترین کارگردانی، بهترین بازیگر و البته جایزه مشهور هتی مک دنیل که خودش داستانی است پر آب چشم. مک دنیل هنگام دریافت جایزه جایگاهی کنار دیگر بازیگران سفیدپوست برای نشستن در شب باشکوه اسکار نداشت.

منتقدان فیلم در آن زمان چه کسانی بودند؟ اصلا انتقادی شد؟

از قرار رمان مارگارت میچل خیلی بیشتر از چیزی که در بر باد رفته می بینیم، علیه سیاه پوستان است. همین سبب می شود که در دوران تولید فیلم گروه های بسیاری نامه هایی به دیوید اُ سلزنیک بنویسند و نگرانی خودشان را از ساخت فیلم بر باد رفته ابراز کنند.

همان زمان هفته نامه لس آنجلس سنتینل که متعلق به سیاه پوستان است، با انتشار مطلبی خواستار تحریم همه آثار سلزنیک شد. جالب است که سلزنیک و سیدنی هاوارد نویسنده فیلمنامه پس از این فشارها تصمیم دریافتد تا می توانند فیلم نامه را تغییر دهند و عناصر نژادپرستانه را از آن حذف کنند. حتی برای این کار دو ناظر استخدام کردند که البته هر دو سفیدپوست بودند.

کارلتون ماس نویسنده، بازیگر و کارگردان سیاه پوست از منتقدان سرسخت فیلم پس از اکرانش بود. او شخصیت های سیاه پوست مضحک فیلم را اهانتی به جامعه سیاه پوستان آمریکا دانست و شخصت هتی مک دنیل در فیلم را نفرت انگیز توصیف کرد.

روزنامه شیکاگو دیفندر هم فیلم را سلاح ترور علیه سیاهان آمریکا خواند. حتی در مواردی تجمعاتی علیه اکران فیلم در برخی شهرها مثل شیکاگو برگزار شد.

داستانی که ادامه دارد...

به هر روی داستان اعتراض به بر باد رفته هیچگاه متوقف نشد. حتی تقدیس این فیلم در جایگاه یک کلاسیک درخشان در تاریخ سینما جلوی این اعتراض های گاه و بیگاه را نگرفت. از مالکوم ایکس بگیر تا اسپایک لی و جان ریدلی همیشه جلوه نادرست سیاه پوستان در بر باد رفته محل مجادله بوده است.

پس از مرگ جرج فلوید و شعله ور شدن تظاهرات گسترده، تعیین شد که جنجال بر باد رفته سرانجام یافتنی نیست. فیلمی که پس از 80 سال هنوز محل دعوا است.