هرم مازلو و آنالیز احتیاج های اساسی انسان - بانوی ایران

خبرنگاران | سرویس روانشناسی - خداوند در آیه 15 سوره فاطر می فرماید: انسان سراسر وجودش احتیاج است و تنها خدا بی احتیاج است. وجود احتیاج در زندگی انسان ها پیغام آور حیات و نبود آن پیغام آور مرگ است. انسان دارای احتیاج های متعدد و گوناگونی است. مازلو شخصی است که احتیاج های ابتدایی و پیچیده انسان را طی مراحلی و در قالب هرم مطرح کرده است. به این هرم هرم شکوفایی نیز می گویند. در این مقاله به معرفی این نظریه می پردازیم و شما را در جهت آشنایی هرچه تمام تر با هرم مازلو (مزلو) سوق می دهیم.

مازلو کیست؟

آبراهام هَرولد مازلو (Abraham (Harold) Maslow) اول آوریل سال 1908 در بروکلین نیویورک در خانواده ای یهودی به جهان آمد و فرزند عظیم خانواده ای هفت نفره بود. وی دوران کودکی سختی را گذرانده و به دلیل لاغر بودن و بینی عظیمش احساس حقارت می کرد. ابتدا به ورزش روی می آورد، ولی در این زمینه نمی تواند پیروز گردد بنابراین به سمت کتاب می رود. او به منظور مطالعه روانشناسی در دانشکده کارشناسی ارشد دانشگاه ویسکانسین حضور یافت. مازلو به کار بر روی سرانجام نامه خود را در سال 1934 به سرانجام رساند و از سال 1937 تا 1951 در دانشگاه کلمبیا به تدریس پرداخت. سپس تا سال 1969 به مدت ده سال رییس دپارتمان روانشناسی بود. در سال 1968 به ریاست انجمن روانشناسی آمریکا رسید و به عنوان پدر روانشناسی انسان گرا شناخته می گردد. وی در سال 1970 در اثر حمله قلبی درگذشت.

هرم مازلو یا سلسله مراتب احتیاجهای انسان

آبراهام مازلو یا آبراهام مزلو در سال 1943 نظریه خود را در رابطه با سلسله مراتب احتیاجها، در کتاب انگیزه و شخصیت مطرح نمود. این نظریه، نظریه ای بنیادین محسوب می گردد. مازلو هدف اصلی انسان را از کوشش، رسیدن به خود شکوفایی می داند و در این جهت یک سلسله مراتب را تدوین کرده است. این سلسله به صورت یک هرم و در غالب پنج مرحله است. قسمت پایین هرم حاکی از احتیاج های اولیه، مهم و ساده انسان و قسمت بالای آن به احتیاج های پیچیده تر، ولی کمتر اساسی مربوط است. حال به توضیح هریک ازین مراحل می پردازیم.

1- احتیاج های فیزیولوژیکی یا احتیاجهاى جسمانى

این احتیاج ها شامل ابتدایی ترین و اساسی ترین احتیاج هایی هستند که برای ادامه بقا ضرورت دارند، مثل هوا، غذا، آب، مسکن، احتیاج های جنسی و خواب. مازلو عقیده داشت که این احتیاج ها غریزی ترین احتیاج ها در سلسله مراتب احتیاج ها هستند، زیرا تا این ها برآورده نشوند انسان در این سطح مشغول است و به سمت احتیاج های دیگر کشیده نمی شوند.

2- احتیاج های امنیتی طبقه دوم از هرم مازلو

احتیاج های امنیتی نیز برای ادامه حیات اهمیت دارند، امّا به اهمیت احتیاج های فیزیولوژیکی نیستند. نمونه هایی از احتیاج های امنیتی عبارت است از حفاظت از خود در حال و آینده، امنیت، ثبات در قانون و شغل و نداشتن ترس از عوامل اجتماعی و محیطی.

3- احتیاج های اجتماعی یا احتیاجهاى تعلق پذیرى

این احتیاج ها شامل وابستگی عاطفی، تعلّق خاطر، روابط محبت آمیز و خانوادگی، روابط اجتماعی، عشق و عاطفه است. انسان موجودی اجتماعی است و برای ایجاد روابطی خوب با دیگران در کوشش است. به عقیده مازلو این احتیاج ها نیز به مراتب کمتر از احتیاج های فیزیولوژیکی و احتیاج های امنیتی، اهمیت دارند.

4- احتیاج های احترامی در هرم مازلو

این احتیاج ها شامل احتیاج به پیروزیت، مهارت، استقلال، موقعیت اجتماعی، مورد احترام واقع شدن، داشتن شخصیت اجتماعی، احترام به خود، ارزش های شخصی، شناخت اجتماعی و پیشرفت است. مازلو در خصوص این سطح از احتیاج های پنجگانه می نویسد: ارضا نشدن این احتیاج ها موجب احساساتی از قبیل حقارت، ضعف و درماندگی می گردد که این احساسات نیز باعث ضربه روحی، دلسردی و یاس خواهد شد و رفتاری غیر اخلاقی در پی دارد.

5- هرم مزلو و احتیاج های خودشکوفایی

این احتیاج ها بالاترین سطح را در هرم مازلو دارند. انسان های خودشکوفا، افرادی خودآگاه، علاقه مند به رشد شخصی، کم توجه به عقاید دیگران و علاقه مند به ارضاء توانائی های بالقّوه خود هستند. شکوفا کردن تمامی استعداد های پنهان آدمی؛ حال این استعداد ها هر چه می خواهد باشد. همان طور که مازلو بیان کرده است: آنچه انسان می تواند باشد، باید بگردد.

بیشتر بدانید: خودآگاهی چیست و چگونه آن را در خودمان تقویت کنیم؟

در طول دهه 1960 و 1970 به طبقه بندی و هرم مازلو، سه احتیاج دیگر اضافه شده است و به یک مدل 7 و سپس 8 مرحله ای تبدیل شد.

احتیاج هایی که قبل از احتیاج به خود شکوفایی قرار گرفته اند شامل:

• احتیاج های شناختی و درک پدیده ها شامل آگاهی و درک، کنجکاوی، شناخت و اکتشاف، احتیاج به درک معنا و پیش بینی.
• احتیاج های زیبایی شناسی و نظم شامل قدردانی و جست وجو برای یافتن زیبایی، تعادل و غیره است.

  و

• احتیاج های تعالی شامل یاری به دیگران برای رسیدن به تعالی روحی بعد از احتیاج به خود شکوفایی قرار می گیرد.

علت طبقه بندی احتیاجها در هرم مزلو

هریک از واحد های هرم مازلو به واحد های دیگر متصل هستند و وقتی احتیاج های طبقات پایین تر تامین شوند، توجه به احتیاج های بالاتر میسر می گردد. در واقع مانند پله های نردبان تا زمانی که بتوان پای خود را محکم و در جای مناسب پله های پایین تر قرار داد، پا گذاشتن بر روی پله های بالاتر ممکن می گردد. زمانی که فردی به طبقه های بالاتر گام نهد در واقع احتیاج های طبقه های پایین تر را پشت سر گذاشته است و در صورتی که به موردی از احتیاج های پایین برخورد کند تنها به بالا بردن آن گزینه پرداخته و به صورت دائمی در پله های پایین تر باقی نمی ماند. با توجه به اینکه در الگوى مزلو، هر مرحله به مرحله قبلى وابسته است، هر فرد باید در هر مرحله جدید از زندگى خود، تا اندازه اى این احتیاج ها را از نو ارزیابى کند.

آشنایی با نظریه مازلو به فرد اطلاعاتی مفید و شناخت و دید گاهی ارزنده در رابطه با احتیاج های زندگی می دهد. فرد می تواند با مطالعه این نظریه با احتیاج های خود روبرو و آشنا گردد. اما نکته ای که در این جا قابل ذکر است، توجه به میزان تعمیم دادن آن است. نباید این تئوری به صورت افراطی تعمیم داده گردد و همه رفتار های انسانی را در چارچوب آن گنجاند.